معماری ساده و تاریخچه آن در یک چشم بر هم زدن با بارانک (قسمت اول)

همه چیز در مورد درخت بارانک (Baranak)

پیشگفتار

با توجه به اینکه نام برند تولیدی ما، صنایع چوب بارانک (Baranak) است و بسیار دیده ام که مشتریان یا کسانی که برای اولین بار با ما آشنا می شوند، این نامگزاری را عجیب می دانند یا حتا در مواردی تلفظ صحیح نام برند بارانک را نمی دانند. من، کاوه پوررضا، مدیریت فروش مجموعه بارانک، طی تحقیقات مفصل در صفحات فارسی و انگلیسی اینترنت، مطالب مفیدی تهیه کرده و در این مقاله سعی دارم کامل ترین و جامع ترین اطلاعات را برای روشن شدن ذهن شما عزیزان ارایه دهم.

شایان ذکر است تمامی علاقه مندان، دانشجویان و محققان رشته های صنایع چوب و جنگلداری (جنگل داری) می توانند از این محتوا بهره برده یا در مقالات خود از آن استفاده کنند.

درخت بارانک

خلاصه

اگر حوصله مطالب علمی و جزییات را ندارید، کافی است تنها همین یک پاراگراف را مطالعه نمایید. علت انتخاب این نام برای یک برند تولید کالاهای چوبی بسیار ساده است.

بارانک نام یک درخت است!!!

بارانک چگونه درختی است؟

بارانک (بارانَک، Baranak) با نام علمی سوربوس تورمینالیس، درختی از تیره گل سرخیان است. شاید برایتان این سوال پیش آید که “چرا یک درخت باید در تیره ی گل سرخیان (گل سرخ، رزاسه، Rosaceae) دسته بندی شود؟”. در واقع تیره گل سرخ، یکی از تیره‌های گیاهی از راسته گل‌سرخ‌سانان است و گیاهان بسیار متنوعی را شامل می شود. وجه تشابه این گیاهان عمدتن در شکل و فرم گل یا شکوفه ی آن هاست. هزاران گونه از گیاهان چوبی یا علفی عمومن با گل هایی منظم و پنج پر را شامل می شود. طیف وسیعی از گل های رز و بوته های تمشک و توت فرنگی تا درختان آلو، ازگیل، زردآلو، سیب، هلو، بادام در این تیره قرار دارند.

گل بارانک

آرایه شناسی درخت بارانک چیست ؟

شاید بد نباشد برای اطلاعات بیش تر ابتدا به مفهوم آرایه شناسی بپردازیم. در زیست‌شناسی، آرایه‌شناسی (به انگلیسی: Taxonomy) (از یونانی باستان τάξις، به صورت taxis خوانده شده، به معنای “چینش یا آرایش”، و -νομία، به صورت -nomia خوانده شده به معنای “روش”)، مطالعه علمی نامگذاری، تعریف (تعیین حدود) و طبقه‌بندی گروه جانداران زیست‌شناختی، برحسب ویژگی‌های مشترکشان می‌باشد.

جانداران را به آرایه‌ها (تاکسا taxa که مفرد آن taxon تاکسون است) دسته‌بندی کرده، و به هر کدام از این دسته‌ها طبقه یا رتبه آرایه شناختی نسب داده می‌شود؛ به گونه‌ای که گروه‌هایی از یک طبقه را می‌توان در طبقه فراگیرتری تجمیع کرده و بدین طریق سلسله مراتب آرایه‌شناختی شکل خواهد گرفت.

جدیدترین طبقه‌بندی مورد استفاده بدین صورت است: حوزه (domain)، فرمانرو (kingdom)، شاخه (phylum) (برخی مواقع در گیاه‌شناسی به آن division یا بخش گفته می‌شود)، رده (class)، راسته (order)، خانواده (family)، سرده (genus)، گونه (species). گیاه‌شناس سوئدی، کارل لینه را به عنوان بنیانگذار دستگاه کنونی آرایه‌شناختی بر می‌شمرند، چرا که او دستگاه طبقه‌بندی به نام آرایه‌شناسی لینه‌ای را برای نامگذاری جانداران بنیان نهاد.

اصطلاح مهم دیگر در آرایه شناسی موجودات زنده کلاد (Clade) است. یک کلاد در زیست شناسی به گروهی از موجودات زنده اطلاق می گردد که توسط یک شاخه فیلوژنتیک تشکیل شده است که از یک گونه و همه فرزندان آن تشکیل شده باشد.

طبق توضیحات بالا، آرایه‌شناسی درخت بارانک به شکل زیر تعریف می گردد:

فرمانرو: گیاه

کلاد: گیاهان آونددار

کلاد: گیاهان گلدار

کلاد: دولپه‌ ای ‌های نو

کلاد: رزیدها

راسته: گل‌سرخ‌ سانان

تیره: گلسرخیان

سرده: بارانک

زیرسرده: Torminaria

گونه: S. torminalis

نام علمی: Sorbus torminalis

بارانک

آیا بارانک، “خاویار“ جنگل است؟

شاید دست نیافتنی ترین و گران ترین صبحانه ی لاکچری برای مردم جهان خاویار باشد. این غذای اشرافی در واقع تخم گونه ای از ماهیان باستانی با قدمتی صد میلیون ساله به نام استورژن یا ماهیان خاویاری است که عمدتن ساکن دریای خزر و دریای سیاه هستند و فسیل زنده نامیده میشوند.

حال این سوال پیش می آید که “چرا بارانک را خاویار جنگل می نامند؟”

پاسخ ساده است:

“کیفیت بالای چوب این درخت و کمیاب بودن آن“

بارانک یکی از با ارزش ترین درختان سخت چوب در اروپاست. چوب آن دارای الیاف ریز و فشرده، بسیار چگال (دانسیته بالا، Hi Density) و دارای استحکام خمشی بالاست. چوب خوش نقش و قرمز رنگ بارانک برای ساخت در و پنجره و اثاثیه منزل با قابلیت خراطی عالی به کار رفته است. در گذشته از این چوب برای ساخت پیچ های چوب و خمره های شراب سازی هم استفاده می شده.

بارانک در کجا می روید؟

درخت بارانک بومی اروپا علی الخصوص انگستان، ولز، دانمارک و لهستان، شمال آفریقا و آسیای غربی خصوصن قفقاز و شمال ایران است. در واقع گونه ی اروپا و شمال آفریقا با گونه ی بومی قفقاز و ایران متفاوت بوده و با توجه به آن که عمده تحقیقات بین المللی صورت گرفته روی این درخت در اروپا انجام شده، شایان ذکر است تحقیقات گسترده و جامعی در خصوص حفظ و گسترش این گونه ی کمیاب گیاهی صورت گیرد که تا کنون آنچنان مورد توجه قرار نگرفته است!!!

پراکندگی بارانک در ایران چگونه است؟

بارانک در ایران نیز همچون کشورهای دیگر از گونه های کمیاب است. این گونه از جنگل های ارسباران تا گرگان پراکنده است و به صورت تک درخت (تک زی) در میان انواع دیگر درختان جنگل دیده می شود. به این مفهوم که جنگلی از بارانک در دنیا وجود ندارد.

در تالش به آن میانز، در رامسر و شهسوار گارن و در کلاردشت به آن الم‌دلی می‌گویند. این‌گونه به صورت پراکنده و اغلب با پلت، شیردار، راش و ممرز، تیپ آمیخته تشکیل می‌دهد. بارانک از میان-‌بند تا بالا-بند دیده می‌شود و شباهت زیادی به درخت اَلَندَری دارد و تشخیص آن‌ها مشکل است. از نظر علمی، بارانک و اَلَندَری دو گونه جدا هستند ولی جنگل‌نشینان، آن‌ها را یکی می‌دانند. الندری بیشتر در مناطق مرطوب از جمله در راشستان‌ها دیده می‌شود. بارانک آفت خاصی، که همه گیر باشد، ندارد. روستاییان شمال ازچوب آن، در و پنجره و وسایل خانه می سازند ولی به طورکلی، چوب آن کمتر استفاده می شود.

ویژگی های درخت بارانک چیست؟

از ویژگی‌های این درخت آن است که ارتفاع آن از گونه‌های دیگر زیادتر است. ارتفاع آن به ۳۵ متر و قطرش به نیم متر می‌رسد. برگ‌های آن دارای پهنکی با بریدگی‌های عمیق و دندانه دار و مرکب از ۵ تا ۹ لوب نوک تیز می‌باشد. پوست تنه درخت ناصاف بارانک، رنگ خاکستری تیره ولی شاخه‌های آن رنگ قهوه‌ای دارد. گل‌های آن سفیدرنگ، مجتمع به صورت دیهیم و میوه‌اش خوراکی و شیرین به شکل گلابی کوچک یا بیضوی است و پس از رسیدن به رنگ قهوه‌ای در می‌آید که مطلوب حشرات است و چوب آن نیز مرغوب و خوش‌نقش و قرمز رنگ است. بارانک، بذر سنگینی دارد ولی با این حال، کمتر تیپ خالص آن دیده می‌شود.

بارانک در خاک‌های نیمه‌غنی می‌روید و مقطع عرضی تنه‌اش اغلب سینوسی شکل است و تا ارتفاع ۲۷۰۰ متر از سطح دریا دیده می‌شود. این درخت، گونه‌ای نورپسند است و گل‌آذین خوشه‌ای دارد و بیشتر با بذر تکثیر می‌شود. بارانک درختی زیبا، خزان پذیر، با شاخه های کمانی و تاج گسترده است. برگ های آن مرکب از ۱۹ تا ۲۹ برگچه است که در فصل پاییز به رنگ نارنجی و قرمز برنزی در می آید. در حالت عادی رنگ برگ آن سبز تیره در هر دو طرف است. گل های سفید رنگ آن گل آذین خوشه ای است در آخر بهار ظاهر و گل های نر و ماده جدا از هم و توسط حشرات گرده افشانی می شود. گل ها در فصل پاییز به میوه های کوچک و حنایی رنگ تبدیل می شوند.

میوه های بارانک شهد دار، بیضی شکل، قطرشان ۱۰ تا ۱۵ میلیمتر و رنگشان ابتدا سبز و رفته رفته پس از رسیدن به قرمز مایل به حنایی یا قهوه‌ای می گردد. این میوه خوراکی دارای طعمی شیرین و بسیار مورد توجه حشرات است. میوه آن تا پیش از رسیدن غیر قابل خوردن است. میوه ها به شدت مورد علاقه پرندگان است و در تعداد بسیار زیاد و یک حالت خوشه مانند قرار دارند. درخت بارانک با درخت آلندری بسیار شبیه به هم هستند و معمولاً با هم اشتباه گرفته می شوند.

برگ بارانک

آیا میوه بارانک دارای خواص دارویی است؟

جالب است بدانید میوه درخت بارانک دارای خاصیت دارویی است. ترکیبات شیمیایی سیانید هیدروژن (Hydrogen Cyanide)، اسید های آلی(Organic Acids)، قند و تانن موجود در دوشاب یا جوشانده تهیه شده از میوه و دانه آن برای بند آوردن اسهال و حتا بیماری مهلک اسهال خونی. طبیعت این میوه در طب سنتی گرم است و بدین جهت برای علاج روماتیسم مفید بوده و همچنین کاهش دهنده ی قند خون است.

مانند بسیاری از گیاهان دارویی، مصرف بیش از حد یا طولانی مدت جوشانده ی بارانک به عنوان دارو، احتمال بروز عوارض جانبی و مسمومیت ناشی از آن را افزایش می دهد.

بهتر است دانه های میوه بارانک پس از تهیه جوشانده، توسط صافی مناسب گرفته شده تا بلع نشود. خطرات شناخته شده دانه های میوه ها احتمالاً ناشی از سیانید هیدروژن موجود در آن است. بوی عطر شبیه بادام و طعمی همچون بادام تلخ حاکی از وجود این ماده است. البته بر اساس آزمایشات علمی انجام شده، غیر از دانه های بسیار تلخ میوه بارانک، در بقیه موارد، مقادیر کم سیانید هیدروژن نشان داده شده است که خود برای تحریک دستگاه تنفس و بهبود گوارش و درمان سرطان مفید است. در غیر این صورت باعث نارسایی تنفسی و مصرف زیاد آن باعث مرگ میشود.

میوه بارانک

نحوه کاشت و تکثیر (ازدیاد) درخت بارانک چگونه است؟

تکثیر این درختان بیشتر از طریق بذر، قلمه و پیوند T شکل صورت می گیرد. اما در کل تکثیر عموماً از طریق بذر صورت می گیرد. از طریق قلمه های چوب نرم و یا کاشت بذر در تابستان و یا پیوند زدن در فصل زمستان امکان پذیر است. بذر بارانک سنگین است. بارانک در خاکهای نیمه غنی می روید و مقطع عرضی تنه اش اغلب سینوسی شکل است .این درخت گونه ای نور پسند است.

ژوهشگران جنگل می گویند: درباره بارانک درایران، تاکنون تحقیقات چندانی انجام نشده است در حالی که به دلیل اهمیت فراوان آن در اروپا، کشورهای‌این قاره، پژوهش‌های مختلفی در این‌باره انجام داده‌اند. باید توجه داشت که بارانک گونه‌ای انفرادی‌است و جنگل کاری متمرکز و وسیع با آن صورت نمی‌گیرد. کارشناسان می گویند: با توجه به ارزشمندی های بارانک، لازم است تحقیقات کافی برای شناخت این گونه به ویژه نحوه تکثیر و پرورش آن انجام شود و مناسب ترین روش، در تولید نهال و جنگل کاری استفاده گردد.

بارانک درختی یک پایه با گل های دوجنسی سفید رنگ است که در اواخر بهار شکفته می شوند. به طور متوسط دو درصد از جنگل کاری ها با این گونه است. در نشانه گذاری، طبق دستور سازمان جنگل ها و مراتع برای حفظ گونه های در حال کاهش، آن را حفظ می کنیم و تاحد امکان قطع نمی شود و تخریب آن نیز در همه جای شمال یکسان است.

نیازهای درخت بارانک:

آب و هوای خنک و تابستانی را ترجیح می دهد با سرما سازگار است. انواع گوناگون خاک را تحمل می کند. خاک لومی غنی و مرطوب را ترجیح می دهد. در محل های آفتاب و سایه رشد می کند. تابش مستقیم آفتاب در نواحی گرم موجب سوزش برگ ها می شود.

این درخت در خاک های آهکی و رسی با رطوبت متوسط زهکشی شده، در آفتاب کامل تا نیم سایه با پی هاش ۶ تا ۸ رشد خوبی دارد. باد های شدید را تحمل کرده و مقاومت بالایی در برابر یخبندان دارد، اما در شرایط ساحلی رشد خوبی ندارد.

واریته های بارانک:

در جنگل‌های هیرکانی حداقل دو نوع بارانک دیده می‌شود، اما گونه ها و واریته های آن بسیار بیشتر است. Sorbus umbellata درختی کوچک و دارای تاج کروی است. شاخه‌های جوان آن قهوه‌ای و یا سیاه رنگ نمدی است و سپس خاکستری می‌شود. این درخت با نام فارسی دیو آلبالو، واریته‌ای از بارانک است که در ارتفاعات ۲۰۰۰ متر از سطح دریا می‌روید. برگهایش گرد یا بیضی به رنگ سبز تیره و پشت آن نمدی خاکستری است. بارانک اهلی (نام علمی: Sorbus domestica) و بارانک برگ شانه ای (نام علمی: Sorbus aucuparia) از واریته های مهم این نوع درخت می باشند. اما در کل به نظر می رسد بارانک ایران گونه ای منحصر به فرد و متفاوت است.